یکی از اختلالات روانی که میتواند زندگی فرد را تحتالشعاع قرار دهد، اختلال وسواس فکری عملی نام دارد. این بیماری با شرایطی همانند وسواس و افکار تکراری همراه است.
اختلال وسواس فکری عملی (OCD) نوعی بیماری روانی است که طی آن فرد، ناخواسته افکار یا احساساتی را تجربه میکند. OCD در حقیقت یک اختلال اضطراب مزمن است که برای فرد افکار وسواسی و رفتارهای اجباری بههمراه دارد. بهطور میانگین 2 درصد از افراد جامعه به این بیماری مبتلا هستند و علائم آن معمولا در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر میشود و بهندرت پس از 40 سالگی رخ میدهد. اختلال وسواس فکری عملی میتواند بهطور قابل توجهی زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله شما را با علائم، علل، تشخیص و روشهای درمان اختلال وسواس فکری آشنا خواهیم کرد. با ما در همدیگه همراه باشید.
OCD یک اختلال روانی است که که شرایطی همانند وسواس، افکار تکراری یا اعمال پریشانکننده برای شخص بههمراه دارد. در حقیقت انجام کارهای معمول برای فرد مبتلا به OCD چالشبرانگیز است. فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی بهطور معمول شرایط زیر را تجربه خواهد کرد:
OCD میتواند از طرق گوناگون بر افراد تأثیر بگذارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
فرد مبتلا به OCD ممکن است نیاز به بررسی مکرر مشکلات را احساس کند که این وضعیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
برخی از افراد مبتلا به OCD ترس از آلودگی و کثیفی دارند و بهطور مداوم در حال شستوشو هستند. آنها ممکن است از آلوده شدن اشیائی که لمس میکنند هم ترس داشته باشند. این نوع از اختلال وسواس فکری میتواند منجر به بروز شرایط زیر شود:
برخی از افراد مبتلا به این اختلال احساس میکنند که شخصی به خاطر کثیفی یا آلودگی با آنها بدرفتاری کرده یا آنها را مورد انتقاد قرار داده است، به همین خاطر آنها ممکن است سعی کنند با شستوشو این احساس را از بین ببرند.
این وضعیت شامل افرادی میشود که قادر به دور انداختن اموال استفادهشده یا بیفایده خود نیستند.
این نوع OCD موجب میشود که فرد در برابر تکرار افکار ناخواسته، احساس ناتوانی کند. این وضعیت ممکن است شامل بروز رفتارهایی همانند خشونت، خودکشی یا آسیب رساندن به دیگران باشد. در نظر داشته باشید که این افکار ممکن است باعث پریشانی شدید در فرد شود.
فرد مبتلا به این نوع اختلال وسواس فکری ممکن است احساس کند که برای جلوگیری از صدمه به اشیا، آنها باید با نظم و ترتیب خاصی کنار هم چیده شوند. بهطور مثال ممکن است مرتبا کتابها را در یک قفسه مرتب کنند.
OCD شامل وسواس، اجبار یا تلفیق آنها با هم میشود که این شرایط میتواند باعث پریشانی و اختلال در توانایی فرد برای انجام فعالیتهای معمول او شود.
افراد مبتلا به این اختلال تقریبا همیشه نگران هستند؛ تا حدی که این نگرانی و اضطراب تمام وجود آنها را فرا گرفته و انجام کارهای روزمره را برای آنها دشوار میسازد. موضوعات رایج این اضطراب شامل موارد زیر میشود:
هر رفتار تکراری اجباری نیست؛ بهطور مثال بیشتر افراد برای کمک به مدیریت زندگی روزمره خود از رفتارهای تکراری همانند روال قبل از خواب (مسواک زدن، رفتن به سرویس بهداشتی و سایر موارد) استفاده میکنند. بااینحال، برای یک فرد مبتلا به OCD نیاز به انجام رفتارهای تکراری شدید است، بهطور مکرر اتفاق میافتد و وقتگیر است. در ادامه به برخی از نمونههای این وضعیت اشاره خواهیم کرد:
اولین علائم OCD اغلب در سنین بلوغ ظاهر میشود؛ اما گاهی اوقات در کودکی هم بروز میکند. عوارض در جوانان و کودکان مبتلا به این اختلال به شرح ذیل است:
هنگامی که OCD از کودکی شروع میشود، ممکن است مردان را بیشتر از زنان درگیر کند. بااینحال، این اختلال در بزرگسالی بر مردان و زنان به یک میزان تأثیر میگذارد.
پژوهشگران هنوز بهطور دقیق نمیدانند کچه عواملی باعث بروز اختلال وسواس فکری عملی در افراد میشود؛ اما نظریههای مختلفی در مورد این شرایط وجود دارد، بهطور مثال، عوامل ژنتیکی، عصبی، رفتاری، شناختی و محیطی ممکن است در پیدایش این بیماری دخیل باشند.
بهنظر میرسد OCD در خانوادهها وجود دارد که این نشاندهنده وجود پیوند ژنتیکی احتمالی است؛ البته کارشناسان در حال بررسی دقیق این موضوع هستند. مطالعات تصویربرداری نشان داده است که مغز افراد مبتلا به OCD تفاوتهای مشخصی در عملکرد دارد. بهعنوان مثال ژنهایی که بر نحوه پاسخ مغز به انتقالدهندههای عصبی دوپامین و سروتونین تأثیر میگذارند، ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند.
گاهی علائم OCD در کودکان پس از عفونت ظاهر میشود که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
گاهی پزشکان وقوع این علائم OCD را سندرم عصبی روانی حاد کودکان (PANS) مینامند. در کودک مبتلا به PANS، علائم بهطور ناگهانی شروع میشود و در عرض 24 الی 72 ساعت بهشدت کامل میرسد؛ سپس ممکن است ناپدید شود اما دوباره قابل بازگشت است.
یک مطالعه نشان میدهد که فرد مبتلا به OCD یاد میگیرد که با انجام برخی کارها از ترس مرتبط با موقعیتهای خاص یا اشیا جلوگیری کند تا خطر را کاهش دهد. ترس اولیه ممکن است در حدود یک دوره استرس شدید همانند یک واقعه آسیبزا آغاز شود. در حقیقت هنگامی که فرد شی یا شرایطی را با احساس ترس مرتبط میکند، از آن شی یا موقعیت دوری خواهد کرد. این شرایط ممکن است بیشتر در بین افراد دارای استعداد ژنتیکی این اختلال دیده شود.
نظریه دیگر این است که OCD زمانی شروع میشود که افراد تفکرات خود را بد تعبیر کنند. برخی افراد در بعضی مواقع افکار ناخواسته یا ناگهانی دارند؛ اما برای افراد مبتلا به OCD، اهمیت این افکار شدیدتر و جدیتر است. بهعنوان مثال شخص ممکن است تحت فشار شدید فکری آسیب رساندن به یک نوزاد باشد. او ممکن است این افکار را نادیده بگیرد؛ اما اگر افکار ادامه پیدا کنند، ممکن است مفهوم غیرقابل توجیهی به خود بگیرند. یک فرد مبتلا به OCD ممکن است متقاعد شود عملی که در فکر انجام میشود احتمالا وجود دارد. به همین خاطر آنها در پاسخ، اقدامات مستمر و مفرط انجام میدهند تا از تهدید یا خطر جلوگیری کنند.
وقایع استرسزای زندگی ممکن است باعث ابتلا به اختلال وسواس فکری در افراد مستعد این بیماری شود. بسیاری از افراد گزارش دادهاند که علائم ممکن است در طی 6 ماه پس از حوادث مختلف از جمله موارد زیر رخ دهد:
همچنین، OCD ممکن است درکنار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) رخ دهد.
پزشکان هنگام تشخیص OCD بهدنبال معیارهای خاصی هستند، از جمله:
بسیاری از اختلالات دیگر همانند افسردگی و اضطراب دارای ویژگیهای مشابه با OCD هستند و میتوانند درکنار این بیماری بروز کنند.
درمانهای مؤثری برای این بیماری وجود دارد که بهترین نوع آن باتوجهبه علائم و میزان تأثیر آن بر زندگی و رفاه فرد متفاوت است. برخی از روشهای درمانی مؤثر برای این اختلال در زیر آورده شده است که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت:
این نوع روان درمانی که گاهی CBT نامیده میشود، میتواند به فرد کمک کند تا طرز تفکر، احساس و رفتار خود را تغییر دهد. توجه داشته باشید که این روش ممکن است شامل دو روش درمانی مختلف بهنامهای قرار گرفتن در معرض و پیشگیری از پاسخ (ERP) و شناخت درمانی باشد. ERP شامل موارد زیر است:
قرار گرفتن در معرض: این روش فرد را در معرض موقعیتها و اشیائی قرار میدهد که باعث ترس و اضطراب او میشوند. بهکارگیری این روش با گذشت زمان، ازطریق فرایندی بهنام عادت، منجر به کاهش یا از بین رفتن اضطراب خواهد شد.
پاسخ: این روش به فرد میآموزد که در برابر انجام رفتارهای اجباری مقاومت کند.
رفتار درمانی شناختی با تشویق فرد برای شناسایی و ارزیابی مجدد باورهای خود در مورد پیامدهای درگیر شدن یا خودداری از انجام رفتار اجباری آغاز میشود.
در مرحله بعد، درمانگر شخص را به انجام امور زیر تشویق میکند:
تعدادی از داروها از جمله مهارکنندههای انتخابی جذب مجدد سروتونین (SSRI) که نوعی داروی ضد افسردگی محسوب میشوند، میتوانند به درمان اختلال وسواس فکری کمک کنند. برخی از نمونههای این داروها عبارتاند از:
پزشک ممکن است در مقایسه با افسردگی، دوز بالاتری از این داروها را برای درمان OCD تجویز کند. در نظر داشته باشید که فرد ممکن است پس از گذشت 3 ماه هم متوجه نتیجه مصرف این داروها نشود. بهتر است بدانید که تقریبا نیمی از افراد مبتلا به OCD به درمان SSRI پاسخ نمیدهند و ممکن است پزشکان داروهای ضد روانپریشی هم تجویز کنند. در سال 2010، برخی از محققان متذکر شدند که داروی سل D-cycloserine درکنار CBT ممکن است به درمان OCD کمک کند و ممکن است مصرف آن در افراد دارای اضطراب اجتماعی هم مؤثر باشد.
افراد مبتلا به وسواس فکری، افکار مداوم یا تکرار شوندهای تجربه میکنند که آزاردهنده است و باعث اضطراب میشود. از این رو، برخی از جنبههای بیماری همهگیر COVID-19 همانند شستن مکرر دستها و بررسی مکرر اخبار هم ممکن است باعث اضطراب و رفتارهای تکراری در افراد مبتلا به OCD شود. اختلال وسواس فکری عملی میتواند به طرق مختلفی ظاهر شود؛ اما در طی بیماری همهگیر COVID-19، ممکن است فرد متوجه شود که برخی وسواسهایش بیشتر از دیگران است.
آلودگی یکی از ترسهای رایج در بین افراد مبتلا به OCD است. کنار آمدن با این شرایط در شرایط عادی ممکن است دشوار باشد؛ اما در طی بیماری همهگیر COVID-19، ممکن است حتی چالشبرانگیزتر شود. در حقیقت ویروس کرونا ممکن است باعث شود افراد مبتلا به OCD اقدامات فوقالعادهای برای ایمن نگه داشتن خود و خانوادهشان انجام دهند که این اقدامات میتواند شامل شستشوی مکرر دست، تمیز کردن یا ترس از ترک خانه باشد.
نگرانی در مورد آسیب رساندن به دیگران بهطور تصادفی یا عمدی، یکی دیگر از ویژگیهای مشترک OCD است که در شرایط کرونا افراد مبتلا به این اختلال ممکن است نگران انتقال بیماری به شخص دیگر باشند یا ممکن است برای جلوگیری از انجام این کار افراط کنند.
بیماری COVID-19 ممکن است ترس و رفتارهای مرتبط با اختلال وسواس فکری را تحریک کند. این عوامل محرک عبارتاند از:
البته، این عوامل محرک ممکن است به رفتارهای زیر کمک کند:
اختلال وسواس فکری عملی یا OCD یک بیماری روانی است که فرد طی آن افکار یا احساساتی را بهصورت ناخواسته تجربه میکند. اگر فرد مبتلا به OCD خفیف تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است علائم بهبود پیدا کنند؛ اما علائم OCD متوسط یا شدید بدون درمان بهبود نمییابند و ممکن است بدتر شوند. انجام روشهای درمانی برای OCD میتواند مؤثر باشد، اما باید بهطور مداوم انجام شود. در بعضی از افراد، علائم این اختلال در اواخر زندگی دوباره ظاهر میشوند. هر کسی که ممکن است دچار OCD شود یا به وجود آن مشکوک است، باید تحت مراقبت و راهنماییهای حرفهای و کارآمد قرار بگیرد.
لطفا در نظر داشته باشید که همدیگه در صورت مشاهدهی دیدگاه خلاف قوانین سایت، این حق را دارد که دیدگاه کاربر را بدون اطلاع قبلی پاک کند. همچنین در صورت تکرار در نقض قوانین سایت، به صلاحدید همدیگه، حساب کاربری کاربر خاطی مسدود خواهد شد.
در صورت مشاهدهی تاپیک ها و پست های توهین آمیز یا خلاف قوانین از بحث کردن و پاسخ دادن به آنها جدا خودداری کرده و صرفا موضوع را از طریق آیکون گزارش به اطلاع ما برسانید.